History

သမိုင္း

ဗုဒၭၿမတ္စြာ ဘုရားရွိစဥ္အခါ က မဟာသကၠရာဇ္(၉၇)ခုနွစ္တြင္ စႎၬသူရိယမင္းသည္ ဓည၀တီ ရခုိင္ဴပည္တြင္ နန္းစံခဲ့၍ နန္းစံ(၂၆)ႏွစ္ေၿမာက္တြင္ ၿမတ္စြာဘုရားအား ပူေဇာ္ပင့္ေလ်ာက္သည့္အခါ မဟာသကၠရာဇ္ (၁၂၃)ခုႏွစ္၊ ကဆုန္လၿပည့္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛတြင္ သုံးလူထြဋ္ထား သဗၱညဳၿမတ္စြာဘုရားသည္ ဓည၀တီသုိႛ ႔လာေတာ္မူပၝသည္။ ထုိဘုရင္စႎၬသူရိယမင္း၏ ေလ်႖ာက္ထားေတာင္းပန္ခ်က္အရ ဗုဒၭဴမတ္ဘုရား ကုိယ္ေတာ္တုိင္ ဥာဏ္ေတာ္(၇)ေတာင္၊ (၂) မုိက္၊ (၂)သစ္ရွိ မဟာမုနိရုပ္ပြားေတာ္ၿမတ္ကုိ ရင္ေငြ.ႛေတာ္လုံ၍ သြန္းလုပ္ဖန္ဆင္းေစေတာ္မူခဲ့ေလသည္။

အမရပူရ႓မိဳ.ႛတည္ ဘုိးေတာ္ဗဒုံမင္းတရားၾကီးသည္ အိပ္မက္အရ ရခုိင္ၿပည္ ဓည၀တီသုိႛ သားေတာ္ မဟာ ဥပရာဇာသီရီ မဟာဓမၳာဘိဓဇ သီဟသူရ ဘဲြႛခံ အိမ္ေရွ.မင္း သားေတာ္စကုမင္း၊ ကာမမင္းတုိႛကုိ သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆-ခု)၊ တန္ေဆာင္မုန္း လဆန္း(၄)ရက္ (၁၆-၁၀-၁၇၈၄) ေနႛတြင္ အမရပူရ႓မိဳ.ႛမွ ထြက္ခြာေစ႓ပီး မဟာမုနိ ရုပ္ပြားေတာ္ၿမတ္ကုိ ပင့္ေဆာင္ေစပၝသည္။

၁၁၄၆-ခု၊ ၿပာသုိလၿပည့္ေကဵာ္ (၁၀) ရက္၊ အဂၤၝေနႛ.(၄-၁-၁၇၈၅)ေနႛတြင္ သီရိမဟာဘိဇယသီဟသူရဘဲြႛခံ သားေတာ္ အိမ္ေရွ.ႛမင္းသည္ မဟာမုနိဘုရားၾကီးကုိ ဓည၀တီ႓မိဳ.မွ စတင္ ပင့္ေဆာင္သည္။

ေရေၾကာင္း၊ၾဳကည္းေၾကာင္း စခန္းေပၝင္း(၅၄)ခု ေတာင္ေပၝင္း(၁၃၈)လုံးကုိ ေကဵာ္ခဲ့႓ပီး ၁၁၄၇-ခု၊ ကဆုန္ လၿပည့္ေကဵာ္(၁၂)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၄-၅-၁၇၈၅)တြင္ မဟာ မုနိဘုရားၾကီး စစ္ကုိင္းဆိပ္ကမ္းသုိႛ ေရာက္ရွိွွိသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ ကဆုန္လဴပည့္ေကဵာ္(၁၃)ရက္၊ ၾကာသပေတး ေနႛ(၅-၅-၁၇၈၅)မဟာမုနိဘုရားၾကီး အမရပူရ ဆိပ္ကမ္းသုိႛ ေရာက္ရွိသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ ပထမ၀ၝဆုိလဆန္း(၂)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၈-၆-၁၇၈၅)မဟာမုနိရုပ္ရွင္ေတာ္အား တက္ေသးအရပ္ (ယခု ၿပာသာဒ္ေတာ္ဆိပ္)သုိႛ ပင့္ေဆာင္ေတာ္မူသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ သီတင္းကြ်တ္လ(ေအာက္တုိဘာ ၁၇၈၅)တြင္ ၿပာသာဒ္ေတာ္ၾကီး႓ပီး၍ ပလၴင္ေတာ္တြင္ သြင္းထား ပူေဇာ္ပၝသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၅)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၁၆-၁၁-၁၇၈၅)တြင္ မဵက္ႎႀာေတာ္ကုိခဵန္လႀပ္၍ ဘုိးေတာ္မင္းတရား႒ကီးသည္ ေရၿပစၾန္ခၾန္သကႆန္းႎႀင့္ ေရၿမဵက္ပၝး(၈ ပိႍာ ၆၀ ကဵပ္သား) ကပ္လႀႃသည္။

၁၁၅၂-ခု၊ ေတာ္သလင္းလဴပည့္ေကဵာ္(၁၁)ရက္၊ စေနေနႛ(၄-၉-၁၇၉၀)ေရၿခဵိန္(၁၄)ပိႍာရႀိ နဖူးသင္းကဵစ္ ဘဲၾႛရစ္ လႀႃဒၝန္းေတာ္မူသည္။

၁၁၅၃-ခု၊(၁၇၉၁)ဴမန္မာမင္းလက္ထက္ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ ေတာင္ေဆာင္ေတာ္မိဖုရား ကုိးကၾယ္ေသာ ပထမ ေရၿေရးေဆာင္ဆရာေတာ္ ဘဒၬႎၨဳသဘာသဓမၳသည္ မဟာမုနိဘုရား႒ကီး၏ မဵက္ႎႀာသစ္မႁေရေတာ္၀တ္ကုိ စတင္ေဆာင္ ရၾက္ခဲ့ပၝသည္။

၁၂၁၄-ခု၊ ၀ၝဆုိလဆန္း(၁၀)ရက္၊ ေသာဳကာေနႛတၾင္(၂၅-၆-၁၈၅၂)ပုဂံမင္းႎႀင့္ မယ္ေတာ္၊ ႎႀမေတာ္တုိႛက ပုဂံမင္း၏ မရုိဋ္ေတာ္၊ စလၾယ္ေတာ္ႎႀင့္ ဒုယင္ေတာ္၊ စုလဵားေတာ္မဵားကုိ လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၂၄၅-ခု၊ ေႎႀာင္းတန္ခူးလဆန္း(၁၃)ရက္၊ အဂႆၝေနႛ(၈-၄-၁၈၈၄)သီေပၝမင္းလက္ထက္ မီးေလာင္ရာတၾင္ အုတ္ဂႎၭကုဋိႎႀင့္ ဘုံ(၇)ဆင့္ က႗န္းဴပသာဒ္ေတာ္ အာရုံခံဇရပ္မဵား၊ ေစာင္းတန္းမုဒ္ဦးမဵားပၝ မီးခခဲ့ရသည္။ မဟာ မုနိကုိယ္ေတာ္႒ကီးတၾင္ ဆက္ကပ္လႀႃဒၝန္းထားဳကေသာ မကုိဋ္၊ ဒုယင္၊ ေရၿသကႆန္းေတာ္တုိႛပၝ အရည္ေပဵာ္ကဵပဵက္စီး၍ ေရၿခဵိန္ကဵပ္ (၅၄၅၀ိ/-)သား အထိေကာက္ယူရရႀိခဲ့သည္။

၁၂၄၆-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဆန္း(၁)ရက္၊ေသာဳကာေနႛတၾင္ (၁၆-၁-၁၈၈၅)မီးသင့္ေလာင္ရာမႀ သိမ္းဆည္းထားခဲ့ေသာ ေရၿမဵားကုိ ေရၿပုစၾန္ခၾန္သကႆန္းေတာ္ ခပ္လုပ္မၾမ္းမံလႀႃဒၝန္းေတာ္မူသည္။

၁၂၄၈-ခု၊(၁၈၈၇)ေတာင္ေတာ္သာသနာပုိင္ ဆရာေတာ္႒ကီးအမႀႃးရႀိေသာ သုဓမၳာဆရာေတာ္႒ကီးမဵားႎႀင့္ ကင္း၀န္ မင္း႒ကီးအမႀႃးရႀိေသာ ပုဂိၢႂလ္မဵားက မဟာမုနိဘုရား႒ကီးႎႀင့္ ပတ္သက္ေသာ အုပ္ခဵႂပ္မႁကိစၤအ၀၀ကုိ တာ၀န္ ယူေဆာင္ရၾက္သည္။

၁၂၄၈-ခု၊ (၁၈၈၇)ခု၊ ေရၿေရးေဆာင္ဆရာေတာ္ ဦးနႎၬကုိ မဵက္ႎႀာသစ္ေတာ္ေရ၀တ္ေဆာင္ရၾက္ေတာ္မူရန္အတၾက္ ဂႎၭကုဋိေသာ့အပ္ႎႀင္းသည္။

၁၂၅၃-ခု၊ (၁၈၉၁)တၾင္ ကုိဓဥပေဒ(၉၂)အရ မဟာမုနိဘၸာေတာ္ထိန္း စည္းမဵဥ္းဥပေဒဴဖစ္ေပၞလာ၍ ထုိ ဥပေဒအရ ပထမဆုံးဘၸာေတာ္ထိန္းအဖဲၾႛကုိ ဖဲၾႛစည္းခဲ့ပၝသည္။

၁၂၅၆-ခု၊ နယုန္လဆန္း(၅)ရက္၊ တနဂႆေႎၾ (၂၇-၆-၁၈၉၄)ေနႛတၾင္ အင္ဂဵင္နီယာမင္း႒ကီး မစၤတာဟင္နဲေပၝ့ လက္ေထာက္အင္ဂဵင္နီယာ မစၤတာဘူႎႀင့္ ၀န္စာေရး႒ကီး ဦးေယာတုိႛက ဂႎၭကုဋိတုိက္အား ထပ္မံအုတ္ဴမစ္ခဵသည္။

၁၂၅၈-ခုႎႀစ္၊(၁၈၉၆)တၾင္ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ ဂႎၭကုဋိတုိက္ကုိငံု၍ ကင္း၀န္မင္း႒ကီးႎႀင့္ အေနာက္တုိင္းဗိသုကၝ မဵားက လက္ရႀိဂႎၭကုဋိတုိက္ကုိ တည္ေဆာက္သည္။

၁၂၆၀-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဆန္း (၈)ရက္၊ ဗုဒၭဟူး (၁၈-၁-၁၈၉၉)ေနႛတၾင္ သု၀ဏၧမဟာပၝသာဒ အဴပင္အုတ္ ေကဵာင္းေတာ္႒ကီး႓ပီးစီး၍ ထီးေတာ္တင္ခဲ့သည္။

၁၂၆၁-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဆန္း (၁၄)ရက္၊ (၁၂-၂-၁၉၀၀)တၾင္ မဟာမုနိပလၴင္ေတာ္၊ တံကဲေတာ္မဵားကုိ ဦးဖဲက ဴပင္ဆင္၍ ေရစက္သၾန္းခဵသည္။

၁၂၆၃-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဆန္း (၁၃)ရက္၊ (၂၀-၂-၁၉၀၂)တၾင္ သီေပၝဘုရင္လႀႃဒၝန္းေသာ ေရၿသားမကိုဋ္ေတာ္အား ဴပန္လည္ဴပႂဴပင္႓ပီး ေရၿသားခဵိန္ (၁၁၉၉ိ၊ ၁မူး)ႎႀင့္ စိန္၊ ပတၩဴမား၊ နီလာ၊ ရတနာမဵိႂးစုံ (၉၄၀)လုံးစီခဵယ္ေသာ မကုိဋ္ေတာ္ကုိ လႀႃဒၝန္းဳကသည္။

၁၂၆၅-ခု၊ (၁၉၀၃-၁၉၀၄)ဆန္ ဦးဘုိး႒ကီးက ေကဵာင္းေတာ္႒ကီးအတၾင္းရႀိ ဖလ္ပၾတ္လုံးမဵား လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၂၇၀-ခု၊ ၀ၝဆုိလဆန္း (၁၅) ရက္၊ (၁၂-၇-၁၉၀၈)ေနႛတၾင္ န၀ရတ္ကုိးပၝးခဵယ္ေသာ ေရၿသား ၁၃ ပိႍာ၊ ၆၀ ကဵပ္ရႀိ ေရၿသားစလၾယ္ေတာ္႒ကီးကုိ လႀႃဒၝန္းဳကသည္။

၁၂၈၀-ခု၊ (၁၉၁၈)တၾင္ ေရၿေညာင္ေစာ္ဘၾား႒ကီး ဆာေတေမာင္က ေရၿခဵိန္ (၁၉၉)ကဵပ္ႎႀင့္ စိန္၊ ပတၩဴမား၊ နီလာ ရတနာတုိႛဴဖင့္ စိန္ဖူးငႀက္ဴမတ္နားကို လႀႃဒၝန္းပၝသည္။

၁၂၉၃-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဴပည့္ေကဵာ္ (၅)ရက္၊ (၂၉-၁၁-၁၉၃၁)တၾင္ ရေသ့႒ကီးဦးခႎၨီသည္ မဟာမုနိႎႀင့္ အာနႎၬာသိမ္ေတာ္႒ကီးသၾား အုတ္ေစာင္းတန္း႒ကီးကုိ ေဆာက္လုပ္လႀႃဒၝန္းပၝသည္။

၁၃၁၇-ခု၊ နတ္ေတာ္လဴပည့္ေကဵာ္ (၁)ရက္၊ (၃၀-၁၂-၅၅)ေနႛတၾင္ သာသနာႎႀစ္ (၂၅၀၀)အထိမ္းအမႀတ္အဴဖစ္ ရတနာဗိမာန္ေတာ္႒ကီးကုိ စံကင္းဆရာေတာ္၊ ေညာင္ရမ္းဆရာေတာ္၊ ေခမာသီ၀ံဆရာေတာ္ႎႀင့္ ဟံသာ၀တီဆရာေတာ္မဵား မႀ ေရၿ၊ ေငၾ၊ ရတနာအုတ္မဵားဴဖင့္ အုတ္ဴမစ္ခဵေပး႓ပီး (၁၃၁၈)ခု၊ ေႎႀာင္းတန္ခူးလဴပည့္ေနႛ (၁၄-၄-၅၇)တၾင္ ဖၾင့္ပဲၾ အခမ္း အနားကဵင္းပခဲ့သည္။

၁၂၉၃-ခု၊ ဴပာသုိလဴပည့္ေကဵာ္ (၈)ရက္၊ စေနေန.(၃၀-၁-၁၉၃၂)ေတာင္ပုိင္းေစာ္ဘၾား႒ကီး စပ္ခၾန္ပန္းစိန္လႀႃဒၝန္း ေသာ ေဘာ္သားမဵက္ႎႀာကဵက္ေတာ္႒ကီး တင္လႀႃသည္။

၁၂၉၄-ခုတၾင္ (၁၉၃၂-၁၉၃၃) မဟာမုနိကုိယ္ေတာ္႒ကီး ေနာက္ရႀိ သစ္သားတံကဲေတာ္ တပ္ဆင္လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၃၀၃-ခု၊ ေႎႀာင္းတန္ခူးလဆန္း (၇)ရက္ (၂၂-၁-၁၉၄၂)တနဂႆေႎၾေနႛ၊ ဦးေဇာတိကအမႀႃးရႀိေသာ ရဟန္းပဵိႂ (၃၀)ေကဵာ္တုိႛသည္ ပဲၾစားေခၝင္းေဆာက္လုပ္ထားေသာ အာရုံခံအုတ္တုိက္ေတာ္႒ကီးကုိ တည္ရာဌာနဴပႂ၍ (ယခုဴပတုိက္-၁ ေနရာ) မဟာမုနိဘုရား႒ကီး၏ ဗုဒၭသႎၨကပစၤည္းမဵားကုိ ေစာင့္ေရႀာက္ခဲ့သည္။

၁၃၀၄-ခု၊ ပထမ၀ၝဆုိလဆန္း (၃)ရက္၊ တနလႆာေနႛ (၁၅-၆-၁၉၄၂)တၾင္ ဂဵပန္အုပ္ခဵႂပ္ေရးအဖဲၾႛမႀလည္း ရဟန္း ပဵိႂဆရာေတာ္မဵားအား ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရႀာက္ရန္ အပ္သည္။

၁၃၀၉-ခုႎႀစ္၊ ေႎႀာင္းတန္ခူးလဆန္း (၇)ရက္၊ ၁၉၃၈-ခု၊ မတ္လ (၁၆)ရက္၊ အဂႆၝေနႛတုိင္ေအာင္ ရဟန္းပဵိႂအဖဲၾႛ ေစာင့္ေရႀာက္ခဲ့ပၝသည္။

၁၃၁၀-ခု၊ (၁၉၄၈-၄၉)တၾင္ အိမ္ေရႀႛဥပရာဇာ၏ ေဳကးရုပ္ပုံသၾင္းသည္။ ေဴမာက္ေစာင္းတန္းထိပ္ ဴခေသႆ့႒ကီးမဵား လည္း ႓ပီးစီးသည္။

၁၃၁၀-ခု၊ (၁၉၅၁-၅၂)တၾင္ ေဳကးရုပ္႒ကီးမဵားအား ထားရႀိရန္အတၾက္ ဴပတုိက္အေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္သည္။

၁၃၁၆-ခု၊ (၁၉၅၄) ဂႎၭကုဋိေကဵာင္းေတာ္႒ကီး ေရၿခဵခဲ့သည္။

၁၃၂၀-ခု၊ တေပၝင္းလဆန္း (၇)ရက္၊ တနဂႆေႎၾေနႛတၾင္ (၁၅-၃-၁၉၅၉)ဂႎၭကုဋိအဴပင္ေကဵာင္းေတာ္႒ကီး ေရၿခဵ႓ပီးေဴပသည္။

၁၃၂၁-ခု၊ ကဆုန္လဆုတ္(၇)ရက္၊ဳကာသပေတးေနႛတၾင္ (၂၈-၅-၁၉၅၉)မႎၨေလး႓မိႂႛတည္ နန္းတည္နႀစ္ (၁၀၀)ဴပည့္အထိမ္းအမႀတ္အဴဖစ္ မဟာမုနိဘုရား႒ကီးရင္ဴပင္ေတာ္ အေရႀႛေဴမာက္ေထာင့္တၾင္ ဗဟုိစင္ေဆာက္လုပ္ သည္။

၁၃၂၂-ခုတၾင္ (၁၉၆၀-၆၁)မဟာမုနိဴပတုိက္အမႀတ္ (၁)ႎႀင့္ ဓမၳစဳကာဴပတုိက္အမႀတ္ (၂)တုိႛကုိ ေဆာက္လုပ္ လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၃၂၇-ခု၊ ဴပာသုိလဆန္း (၉) ရက္၊ ေသာဳကာေနႛ (၃၁-၁၂-၁၉၆၅)တၾင္ ေဳကးခဵိန္ (၃၂၆၄)ပိႍာရႀိ ညိမ္းခဵမ္း သာယာေဳကးစည္႒ကီး စတင္ဴပႂလုပ္သည္။

၁၃၃၀-ခု၊(၁၉၆၈-၆၉)တၾင္ မဟာမုနိပိဋကတ္တုိက္ေတာ္ ေဆာက္လုပ္လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၃၃၃-ခု၊ (၁၉၇၁-၇၂)ေဳကးခဵိန္ (၂၁၅၆)ပိႍာရႀိ ခဵမ္းေအးဴပည္သာေဳကးေမာင္း႒ကီး သၾန္းေလာင္းလုပ္ေဆာင္ သည္။

၁၃၄၁-ခု၊ ေတာ္သလင္းလဆန္း (၄)ရက္ စေနေနႛ (၂၅-၈-၁၉၇၉)တၾင္ မုိးေကာင္းဓမၳာရုံ႒ကီး၏ အေနာက္ဖက္ကပ္ လဵက္ ႓ဂိႂဟ္ေဴပနံေဴပအေဆာက္အဦး ေဆာက္လုပ္႓ပီးစီးခဲ့သည္။

၁၃၄၃-ခု၊ ၀ၝဆုိလဆုတ္ (၉)ရက္ စေနေနႛ (၂၅-၇-၁၉၈၁) ေဴခေတာ္ရာဴပတုိက္ ႓ပီးစီး၏။

၁၃၄၄-ခု၊ နတ္ေတာ္လဆန္း (၃)ရက္ စေနေနႛတၾင္(၁၈-၁၂-၈၂)မဟာမုနိသမုိင္းပန္းခဵီအတၾက္ လုပ္ငန္းစတင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။

၁၃၄၅-ခု၊ ကဆုန္လဆုတ္ (၇)ရက္ (၂-၆-၈၃) တၾင္ နိဗၱာန္လမ္းမုဒ္ဦး (ပဌာန္းမုဒ္ဦး) ႓ပီးစီးသည္။

၁၃၄၅-ခု၊၀ၝေခၝင္လဆန္း(၁၃)ရက္၊ တနဂႆေႎၾေနႛတၾင္(၂၁-၈-၈၃)အ႓မဲတမ္း မဟာဗုဒၭ၀င္ဴပတုိက္႒ကီး ႎႀင့္တကၾ ဥယဵာဥ္ေတာ္တည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္း စတင္လုပ္ေဆာင္သည္။

၁၃၄၆-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဆန္း(၁၁)ရက္ (၃၁-၁-၈၅)ေနႛတၾင္ ေရၿသား(၂၅ပိႍာ၊ ၄၉ ကဵပ္၊ ၁၁ ပဲ၊ ၁ ၁/၂ ေရၾး)ရႀိေသာ ေရၿသားမဵက္ႎႀာဳကက္ေတာ္႒ကီးႎႀင့္အလယ္ ေရၿဳကာဖူး႒ကီးတုိႛအား တပ္ဆင္႓ပီးစီးခဲ့ပၝသည္။

၁၃၄၈-ခု၊နယုန္လဆုတ္(၁၃)ရက္မႀ ၀ၝဆုိလဆုတ္(၁၁)ရက္ (၅-၇-၈၅)မႀ(၁-၈-၈၆)ေနႛအထိ (၂၈)ရက္ဳကာ တပ္မေတာ္ႎႀင့္ လုပ္အားရႀင္ေပၝင္း (၁၄၆၁၇)ဦးဴဖင့္ လိပ္ကန္(ေမတၩာကန္)ဆယ္ယူ မၾမ္းမံဴပင္ဆင္ခဲ့ပၝသည္။

၁၃၄၉-ခု၊ တေပၝင္းလဆန္း(၁)ရက္(၁၇-၂-၈၈)တၾင္ မဟာမုနိဘုရား႒ကီးအား မဵက္ႎႀာသစ္မႁေရေတာ္၀တ္ကုိ လက္ရႀိဆရာေတာ္ဘဒၬႎၨပညာ၀ံသ ေတာင္ထီးလင္းတုိက္၊ ပိဋကတ္တုိက္ေကဵာင္းမႀ ယေနႛတုိင္၀တ္ဴပႂ ေဆာင္ရၾက္ခဲ့ပၝ သည္။

၁၃၅၀-ခု၊ နယုန္လဆုတ္(၂)ရက္(၁-၆-၈၈)မႀစတင္၍ ငၝးကန္႒ကီးအားဆယ္ယူခဲ့႓ပီး အေရးအခင္းေဳကာင့္ ေခတၩရပ္နား႓ပီး(၁၃-၁၀-၈၈)တၾင္ တဖန္တပ္မေတာ္ႎႀင့္လုပ္အားရႀင္ေပၝင္း (၁၈၄၃၇)ဦးတုိႛ ဴပန္လည္ဆယ္ယူ မၾမ္းမံခဲ့ ရာ (၁၂-၄-၈၉) တၾင္ ဴပီးစီး၍ (၁၇-၄-၈၉)တၾင္ ငၝးကန္ဖၾင့္ပဲၾကဵင္းပခဲ့ပၝသည္။

၁၃၅၁-ခု၊ ၀ၝေခၝင္လဴပည့္ေကဵာ္(၁)ရက္(၁၇-၈-၈၉)ေနႛတၾင္ ဘုရား႒ကီး၀တၪႂကံနယ္ေဴမေတာ္အတၾင္း စိမ္းလန္း စုိေဴပေရးႎႀင့္ ဥယဵာဥ္ေတာ္လုပ္ငန္းစီမံခဵက္ခဵမႀတ္လုပ္၍ လုပ္ကုိင္ေဆာင္ရၾက္ခဲ့သည္။

၁၃၅၁-ခု၊ တပုိႛတဲၾလဴပည့္ေကဵာ္(၃)ရက္(၁၂-၂-၉၀)တၾင္ ဗုဒၭ၀င္ဴပတုိက္၊ နာရီစင္ႎႀင့္ လိပ္ကန္ဥယဵာဥ္ေတာ္ တုိႛကုိ တုိင္းမႀႃး(နမခ)ဗုိလ္ခဵႂပ္ထၾန္းဳကည္မႀ ဖၾင့္လႀစ္ေပးခဲ့သည္။

၁၃၅၂-ခု၊ သီတင္းက႗တ္လဴပည့္(၃-၁၀-၉၀)ရက္ေနႛတၾင္ ဓၝတ္ေပၝင္းစုေစတီေတာ္ တည္ေဆာက္႓ပီးစီး၍ ထီးေတာ္ တင္ခဲ့သည္။

မုဒ္ဦးမွၿခေသၤ.ၾကီးမ်ားက ဘုရားမ်ားကို ၾကိဳဆိုေနသေရာင္

၁၃၅၅-ခု၊ တန္ခူးလဆန္း(၁၃)ရက္(၄-၄-၉၃)ေနႛတၾင္ ေဗာဓိပင္ေစာင္းတန္းေတာင္ဘက္ရႀိ ေထရီေထရာဴပတုိက္ အမႀတ္(၁)ကုိ တည္ေဆာက္႓ပီးစီး၍ ကဵပ္(၇.၂၃)သိန္း ကုန္ကဵခဲ့ပၝသည္။

၁၃၅၅-ခု၊ ပထမ၀ၝဆုိလဆန္း(၄)ရက္(၂၂-၆-၉၃)ေနႛတၾင္ ဘုရား႒ကီး၏ ဘုံခုႎႀစ္ဆင့္ေရၿသားဴပာသာဒ္ေတာ္ အထက္ရႀိ ထုပိကာေတာ္ကုိ ေရၿစင္ေရၿဴပား(၁၀၇၁)ခဵပ္၊ ေရၿသားအေလးခဵိန္(၇ ပိႍာ၊ ၇၁ ကဵပ္၊ ၂ ေရၾး)ကုိ တပ္ဆင္ကပ္ လႀႃ႓ပီးစီးခဲ့ပၝသည္။

၁၃၅၅-ခု၊နတ္ေတာ္လဆုတ္(၁၀)ရက္ (၇-၁-၉၄)ေနႛတၾင္ ေထရီေထရာဴပတုိက္အမႀတ္(၂/၃/၄/၅/၆)ဴဖစ္ေသာ ဴပတုိက္(၅)ခု ႓ပီးစီးခဲ့၍ စုစုေပၝင္းကဵပ္(၃၅.၂၇)သိန္း ကုန္ကဵခဲ့ပၝသည္။

၁၃၅၆-ခု၊ ေတာ္သလင္းလဆန္း(၁၁)ရက္(၁၅-၉-၉၄)ေနႛတၾင္ ဘုရား႒ကီးအား အနီးကပ္ဖူးေဴမာ္ႎုိင္ရန္ တယ္လီ ေဗးရႀင္းစက္(၅)လုံးႎႀင့္ ဘုရား႒ကီးအတၾက္ ဂႎၭကုဋိတိုက္အတၾင္း ေလေအးေပးစက္(၂)လုံး တပ္ဆင္ခဲ့ပၝသည္။

၁၉၉၄-ခု၊ဒီဇင္ဘာလမႀစ၍ ဘုရား႒ကီးရင္ဴပင္ေတာ္၊ ေဗာဓိပင္ေစာင္းတန္း၊ ႓ဂိႂဟ္ေဴပနံေဴပေစတီ၊ လိပ္ကန္၊ ငၝးကန္၊ နိဗၱာန္မုဒ္ဦးလမ္း၊ ေထရီေထရာလမ္း၊ ဗုဒၭ၀င္ပန္း႓ခံ၊ မီးပုံးထင္းပန္း႓ခံ၊ ဴပတုိက္(၁)(၂)စသည္တုိႛတၾင္ ေကဵာက္ဴပား၊ ေ႔ကဴပားမဵားခင္းခဲ့ပၝသည္။

(၁၃-၁၀-၉၄)ေနႛမႀစ၍ ၁၉၉၅-ခုႎႀစ္ကုန္အထိ ေကဵာင္းေတာ္႒ကီးေစတီရံထီးမဵား၊ ေစာင္းတန္း(၄)သၾယ္ရႀိထီးမဵား၊ ရႀင္မလဲဘုရားထီးငယ္မဵား၊ အေနာက္ဆုေတာင္းဴပည့္ဘုရား ထီး႒ကီး၊ထီးငယ္မဵားႎႀင့္အဴခား ေစတီရံထီးငယ္ စုစုေပၝင္း(၅၀၅)ခုတုိႛအား ဴပႂဴပင္မၾမ္းမံေရၿခဵဴခင္းမဵား ေဆာင္ရၾက္ခဲ့ပၝသည္။

(၁၃-၉-၉၄)ေနႛမႀစ၍ ၁၉၉၆-ခုအထိ ေကဵာင္းေတာ္႒ကီးတုိင္(၁၂၀)တုိႛအား ဴပန္လည္ေရၿခဵမၾမ္းမံဴခင္းႎႀင့္ တုိင္ေဴခ တုိႛ၌ ဇီးေရာင္ေ႔ကဴပားမဵား ကပ္လဵက္ရႀိပၝသည္။

၁၉၉၅-ခု၊ ဒီဇင္ဘာလမႀစ႓ပီး ဂႎၭကုဋိေကဵာင္းေတာ္႒ကီး၏ ထုပိကာရာမလက္ညႀႂိးမႀ ဳကာကလပ္ရႀိ မူလေဳကးဴပားမဵား ေပၞတၾင္ သိန္း(၄၆၁၅)ကုန္ကဵမည့္၊ ေရၿသားအေလးခဵိန္(၁၇၇၇ိ ၈ဲ)ကပ္လႀႃရန္ ေဆာင္ရၾက္လဵက္ရႀိပၝသည္။ ထုိႛအဴပင္ ဘုံခုႎႀစ္ဆင့္ဴပာသာဒ္ေတာ္႒ကီးကုိလည္း(၃၄၂)သိန္း အကုန္အကဵခံ၍ ေဳကးဴပားကပ္ေရၿခဵလုပ္ငန္းမဵားကုိ ေဆာင္ရၾက္ ေန႓ပီဴဖစ္ပၝသည္။

အမရပူရ႓မိႂႛတည္ ဘုိးေတာ္ဗဒုံမင္းတရား႒ကီးသည္ အိပ္မက္အရ ရခုိင္ဴပည္ ဓည၀တီသုိႛ သားေတာ္ မဟာ ဥပရာဇာသီရီ မဟာဓမၳာဘိဓဇ သီဟသူရ ဘဲၾႛခံ အိမ္ေရႀႛမင္းႎႀင့္ သားေတာ္စကုမင္း၊ ကာမမင္းတုိႛကုိ သကၠရာဇ္ (၁၁၄၆-ခု)၊

တန္ေဆာင္မုန္း လဆန္း(၄)ရက္ (၁၆-၁၀-၁၇၈၄) ေနႛတၾင္ အမရပူရ႓မိႂႛမႀ ထၾက္ခၾာေစ႓ပီး မဟာမုနိ ရုပ္ပၾားေတာ္ဴမတ္ကုိ ပင့္ေဆာင္ေစပၝသည္။

၁၁၄၆-ခု၊ ဴပာသုိလဴပည့္ေကဵာ္ (၁၀) ရက္၊ အဂႆၝေနႛ(၄-၁-၁၇၈၅)ေနႛတၾင္ သီရိမဟာဘိဇယသီဟသူရဘဲၾႛခံ သားေတာ္ အိမ္ေရႀႛမင္းသည္ မဟာမုနိဘုရား႒ကီးကုိ ဓည၀တီ႓မိႂႛမႀ စတင္ ပင့္ေဆာင္သည္။

ေရေဳကာင္း၊ ဳကည္းေဳကာင္း စခန္းေပၝင္း(၅၄)ခုႎႀင့္ ေတာင္ေပၝင္း(၁၃၈)လုံးကုိ ေကဵာ္ခဲ့႓ပီး ၁၁၄၇-ခု၊ ကဆုန္ လဴပည့္ေကဵာ္(၁၂)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၄-၅-၁၇၈၅)တၾင္ မဟာ မုနိဘုရား႒ကီး စစ္ကုိင္းဆိပ္ကမ္းသုိႛ ေရာက္ရႀိသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ ကဆုန္လဴပည့္ေကဵာ္(၁၃)ရက္၊ ဳကာသပေတး ေနႛ(၅-၅-၁၇၈၅)မဟာမုနိဘုရား႒ကီး အမရပူရ ဆိပ္ကမ္းသုိႛ ေရာက္ရႀိသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ ပထမ၀ၝဆုိလဆန္း(၂)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၈-၆-၁၇၈၅)မဟာမုနိရုပ္ရႀင္ေတာ္အား တက္ေသးအရပ္ (ယခု ဴပာသာဒ္ေတာ္ဆိပ္)သုိႛ ပင့္ေဆာင္ေတာ္မူသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ သီတင္းက႗တ္လ(ေအာက္တုိဘာ ၁၇၈၅)တၾင္ ဴပာသာဒ္ေတာ္႒ကီး႓ပီး၍ ပလၴင္ေတာ္တၾင္ သၾင္းထား ပူေဇာ္ပၝသည္။

၁၁၄၇-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၅)ရက္၊ ဗုဒၭဟူးေနႛ(၁၆-၁၁-၁၇၈၅)တၾင္ မဵက္ႎႀာေတာ္ကုိခဵန္လႀပ္၍ ဘုိးေတာ္မင္းတရား႒ကီးသည္ ေရၿပစၾန္ခၾန္သကႆန္းႎႀင့္ ေရၿမဵက္ပၝး(၈ ပိႍာ ၆၀ ကဵပ္သား) ကပ္လႀႃသည္။

၁၁၅၂-ခု၊ ေတာ္သလင္းလဴပည့္ေကဵာ္(၁၁)ရက္၊ စေနေနႛ(၄-၉-၁၇၉၀)ေရၿခဵိန္(၁၄)ပိႍာရႀိ နဖူးသင္းကဵစ္ ဘဲၾႛရစ္ လႀႃဒၝန္းေတာ္မူသည္။

၁၁၅၃-ခု၊(၁၇၉၁)ဴမန္မာမင္းလက္ထက္ ဘုိးေတာ္ဘုရား၏ ေတာင္ေဆာင္ေတာ္မိဖုရား ကုိးကၾယ္ေသာ ပထမ ေရၿေရးေဆာင္ဆရာေတာ္ ဘဒၬႎၨဳသဘာသဓမၳသည္ မဟာမုနိဘုရား႒ကီး၏ မဵက္ႎႀာသစ္မႁေရေတာ္၀တ္ကုိ စတင္ေဆာင္ ရၾက္ခဲ့ပၝသည္။

၁၂၁၄-ခု၊ ၀ၝဆုိလဆန္း(၁၀)ရက္၊ ေသာဳကာေနႛတၾင္(၂၅-၆-၁၈၅၂)ပုဂံမင္းႎႀင့္ မယ္ေတာ္၊ ႎႀမေတာ္တုိႛက ပုဂံမင္း၏ မရုိဋ္ေတာ္၊ စလၾယ္ေတာ္ႎႀင့္ ဒုယင္ေတာ္၊ စုလဵားေတာ္မဵားကုိ လႀႃဒၝန္းသည္။

၁၂၄၅-ခု၊ ေႎႀာင္းတန္ခူးလဆန္း(၁၃)ရက္၊ အဂႆၝေနႛ(၈-၄-၁၈၈၄)သီေပၝမင္းလက္ထက္ မီးေလာင္ရာတၾင္ အုတ္ဂႎၭကုဋိႎႀင့္ ဘုံ(၇)ဆင့္ က႗န္းဴပသာဒ္ေတာ္ အာရုံခံဇရပ္မဵား၊ ေစာင္းတန္းမုဒ္ဦးမဵားပၝ မီးခခဲ့ရသည္။ မဟာ မုနိကုိယ္ေတာ္႒ကီးတၾင္ ဆက္ကပ္လႀႃဒၝန္းထားဳကေသာ မကုိဋ္၊ ဒုယင္၊ ေရၿသကႆန္းေတာ္တုိႛပၝ အရည္ေပဵာ္ကဵပဵက္စီး၍ ေရၿခဵိန္ကဵပ္ (၅၄၅၀ိ/-)သား အထိေကာက္ယူရရႀိခဲ့သည္။